Witam Sympatyków Fundacji Otylii Jędrzejczak ! Mam nadzieję, że wszyscy a może większość z Was myśli już o letnim odpoczynku. Wierzę, że zdecydowaliście gdzie, kiedy i z kim spędzicie najbliższe wakacje. Nie mam przepisu na odpoczynek doskonały, ale ufając uniwersalnym potrzebom ciała i ducha wszystkich ludzi na świecie, chciałabym podzielić się z Wami różnymi myślami i doświadczeniami związanymi z regeneracją również w czasie wakacji.
Większość naukowców zajmujących się badaniem potrzeb człowieka, zwraca uwagę na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych jako tych, które są nam niezbędne do prawidłowego funkcjonowania . Podstawowe potrzeby fizjologiczne to dobry sen, dobra dieta, dobry ruch 🙂 Zaspokojenie tych potrzeb jest kluczowe dla zdrowia psychicznego i fizycznego człowieka. Brak zaspokojenia tych potrzeb nierzadko prowadzi do problemów zdrowotnych. Może właśnie wakacyjny czas będzie sprzyjał zadbaniu o swój dobrostan?
Psychologia zdrowia jest jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin psychologii i nie ogranicza się do zagadnień wpływu psychiki na ciało. Korzyści płynące z zastosowania psychologii mogą być widoczne w wielu innych obszarach związanych ze zdrowiem, na przykład poprawie komunikacji między ludźmi lub radzeniu sobie ze stresem. Jednym słowem możemy poprawić swój dobrostan już od dzisiaj.
Skoro już zdecydowaliście się tego lata skutecznie odpocząć ( podejrzewam, że wielu z Was czuje się bardzo zmęczonymi po wyczerpującej zimie i wiośnie ) to pewnie będziecie troszkę ciekawi dlaczego warto pozwolić sobie na przerwę w pracy, przerwę od nauki. Wydaje mi się ( a właściwie mądrzejsi ode mnie to wiedzą ), że nasze mózgi potrzebują różnorodnej stymulacji. Nasze mózgi i reszta układu nerwowego mają zdolność do reorganizowania swojej struktury , funkcji i połączeń w odpowiedzi na nowe doświadczenia. Struktura mózgu nieprzerwanie się zmienia z chwili na chwilę, z godziny na godzinę, z dnia na dzień. Jeśli komórki w mózgu są aktywnie wykorzystywane, skuteczniej przesyłają informacje i tworzą więcej połączeń między innymi komórkami. Jeśli nie podlegają różnorodnej stymulacji, umierają i zostają wyeliminowane. Do pewnego stopnia każdy z nas może zmieniać struktury i funkcje własnego mózgu. Kluczem jest aktywność. Wielokrotna aktywacja określonych obszarów mózgu je wzmacnia. A zatem systematycznie aktywujmy nasze mózgi. Być może nie każdy będzie mógł wyjechać na wakacje, ale każdy może zrobić coś innego niż do tej pory robił. Odpoczynkiem od pracy czy nauki może być długi spacer na łonie przyrody, gorąca kąpiel bez pośpiechu, słuchanie ulubionej muzyki bez poczucia winy, że tracimy czas…..i wiele innych doświadczeń, na które zimą i wiosną nie dawaliśmy sobie prawa ☹
Podejrzewam, że dla wielu z Nas powyższe zachowania będą zupełnie nową stymulacją.
Nasze ciała wzywają nas do odpoczynku codziennie, niezmiennie. Zmęczenie sygnalizują nam bólem lub innymi dolegliwościami wegetatywnymi np. mdłościami, zawrotami głowy, zasłabnięciami itp. itd. Coraz częściej bagatelizujemy powyższe sygnały. Na szczęście przychodzi czas wakacji ! Słońce przypomina naszemu ciału, że wolno mu się rozluźnić, ogrzać, zrelaksować. Zawalczmy o siebie, popracujmy nad naszą odpornością fizyczną żebyśmy mogli nabrać sił, potrzebnych jak skończy się lato. Liczne dowody wskazują, że mózg może wpływać na aktywność układu odpornościowego. Na przykład :
- układ nerwowy unerwia grasicę,
- uszkodzenia określonych obszarów mózgu mogą powodować wzmocnienie aktywności układu odpornościowego,
- podwzgórze monitoruje aktywność układu odpornościowego,
- na rozmaitych komórkach układu odpornościowego znajdują się receptory określonych hormonów i neurotransmiterów,
- lewa i prawa półkula mózgu w różny sposób wpływają na aktywność układu odpornościowego,
- stres wpływa na aktywność układu odpornościowego.
Badania ludzi przeżywających naturalne stresy wykazały, że stresy prowadzą do zmienionej aktywności układu odpornościowego. Część badań wskazuje, że można zapobiec tej zmienności poprzez sumienne stosowanie technik relaksacyjnych.
Wakacje powinny być czasem relaksu 😊…
…może warto żebyśmy świadomie nauczyli się odróżniać stan napięcia od stanu rozluźnienia ? Treningi relaksacyjne coraz powszechniej stosowane w codziennym życiu służą naszym ciałom i oczywiście umysłom. Możemy wybrać sobie trening autogenny lub trening progresywny. Trening autogenny to trening relaksacji od umysłu do mięśni ; Trening progresywny to trening relaksacji od mięśni do umysłu. W czasie treningu relaksacyjnego powinniśmy pamiętać o prawidłowym oddechu : w czasie wdechu należy brzuch wypiąć lekko jak balon, żeby przepona mogła „rozłożyć się” w ciele jak parasol ; w czasie wydechu należy pozwolić „opaść” brzuchowi; wydech powinien być 3-4 razy dłuższy niż wdech; wydech warto wypuścić ustami żeby pozbyć się dwutlenku węgla, który usztywnia nasze ciało.
Oddech jest naszym najlepszym przyjacielem ! Korzystamy z niego w każdej sytuacji ! W czasie wysiłku fizycznego ( mile widziany nie tylko w czasie wakacji ) pomaga nam zwiększać możliwości ciała ! W czasie odpoczynku sprzyja regeneracji !
Każdy mięsień naszego ciała musi napinać się i rozluźniać . Dopiero wówczas wykorzystuje obie funkcje i pracuje prawidłowo. Niestety coraz częściej mając liczne wyzwania i zagrożenia , które niesie nam życie, utrzymujemy stan gotowości do walki/ucieczki i tym samym zdecydowanie zbyt często fundujemy naszym mięśniom i innym narządom ciała przewlekły stan napięcia. Jakże trudno wtedy zarządzić mądrze swoim ciałem ☹
Nie poddawajmy się ! Zawsze możemy znaleźć czas, żeby nauczyć się skutecznych technik samoregulacji.
Odporność fizyczna jest nierozerwalnie związana z odpornością psychiczną. Wszelkie reakcje fizjologiczne towarzyszące przed, w trakcie i po trudnych wydarzeniach życiowych mają znaczenie dla odporności psychicznej. Mózg, autonomiczny układ nerwowy i hormony pośredniczą w kształtowaniu naszej odporności. Dla naszego zdrowego funkcjonowania korzystna jest silna, krótkotrwała reakcja układu nerwowego na stres i szybki powrót do stanu wyjściowego. W reakcji stresowej i odporności psychicznej biorą udział poniższe hormony :
- Kortyzol – to hormon stresu, który pozwala organizmowi gromadzić potrzebną energię, ułatwiając wytwarzanie i uwalnianie glukozy ( formy cukru )
- Adrenalina – jest uwalniana przez nadnercza w odpowiedzi na stres. Przyspiesza tętno i rozszerza drogi oddechowe w reakcji walki/ucieczki, by zwiększyć dostępność tlenu.
- Noradrenalina – stanowi część odpowiedzi współczulnego układu nerwowego i sprzyja czujności i reakcjom alarmowym w mózgu oraz ma zasadnicze znaczenie dla reagowania na niebezpieczeństwo i zapamiętywania wydarzeń emocjonalnych.
Nasz system wspierający odporność psychiczną: mózg-autonomiczny układ nerwowy-hormony można porównać do zmiany biegów w samochodzie ( mam nadzieje, że ten przykład będzie pomocny również dla tych czytających, którzy nie mają jeszcze prawa jazdy 🙂 Kiedy podjeżdżamy pod strome wzniesienie, musimy mocniej nacisnąć gaz. Kiedy już je pokonamy, musimy puścić gaz i wcisnąć hamulec. W przeciwnym razie ryzykujemy utratę kontroli nad samochodem. Osoby odporne potrafią wciskać gaz, kiedy tego potrzebują i zwolnić, by odzyskać siły po zakończeniu trudności. Osoby mniej odporne mogą mieć problem z tą biologiczną elastycznością : wciskają gaz, chociaż już dawno minęły wzniesienie…
To prawda, że niektórym budowanie odporności psychicznej i powrót do równowagi przychodzi łatwiej niż innym. Wprowadzenie nawet małych zmian w swoim życiu może napotkać obiektywne trudności np. smutek, brak energii, brak wsparcia społecznego. Nie oznacza to, że osoby posiadające mniejsze zasoby powinny się poddać. Ich droga może okazać się trudniejsza, ale nierzadko ciekawsza. Zrozumienie tych ograniczeń pozwala na większą cierpliwość i wyrozumiałość wobec siebie lub innych, którzy starają się wrócić do równowagi. Każdy ma mocne strony !!!
Mam nadzieje, że to wszystko, co przedstawiłam w tym artykule będzie dla Was inspirujące. Starajcie się postępować zgodnie ze sobą, jednocześnie wykazując się odwagą do zmiany myślenia i zachowania, oczywiście małymi krokami 😊
Optymizm napędza odporność , często dostarczając energii, dzięki której konfrontujemy się z wyzwaniami . Dobrego odpoczynku !
W imieniu Fundacji Otylii Jędrzejczak – Beata Mieńkowska Psycholog
